Üsküdar Askerî Rüşdiye Okulu (Toptaşı Askerî Rüşdiyesi)

Kurumlar

Kurum Adı Üsküdar Askerî Rüşdiye Okulu (Toptaşı Askerî Rüşdiyesi)

Okul, Toptaşı Caddesi üzerinde ve bu caddenin Sarı Mehmet Sokağı ile birleştiği yerdedir. Bina, bugün Sokollu İlköğretim Okulu olarak kullanılmaktadır. Okulun bahçesinde, Acı Çeşme ismiyle de yadedilen Topçu Kaymakamı Emin Bey'in 1271 (1854-55) tarihinde yaptırdığı hayvan sulamaya yarayan çeşmesi; okulun sağ tarafında 991 (1583) tarihinde Nurbânu Valide Sultan Camii Külliyesi ile beraber, Mimar Sinan'a yaptırılan çifte hamam; tam karşısında fevkânî Aşçıbaşı Konağı ile altındaki tonoz çatılı dükkânları ve bacası yakın zamanda yıkılmış olan Tavukhane Ocağı bulunmaktadır. Üsküdar Askerî Rüşdiyesi'ne tahsis edilen bu yapı, Toptaşı Külliyesi'ne ait olup Tabhane (prevantoryum) olarak inşa olunmuştu. İki katlı olan bu taş yapının üst katı yuvarlak kemerler üzerine oturtulmuştur. Orta kısmında oldukça büyük bir avlusu vardır. Nizam-ı Cedid ve Sekban-ı Cedid devirlerinde (1793-1808) Süvari Kışlası olarak kullanılan bina, birçok tadiller ve tamirler görmüş olduğundan ilk yapısından günümüze hemen hemen hiç bir şey intikal etmemiştir. Valide-i Atik Tabhanesi bahsine bakınız. Yapılışından 220 yıl sonra Süvari Ocağı'na verilen binanın ne zamana kadar bu ocağa hizmet ettiği belli değildir. Selimiye Kışlası yanındaki Süvari Kışlası 1805 tarihlerinde yapıldıktan sonra ocak oraya nakledilmiştir. Valide-i Atik Dar-ü'ş-şifası bahsine bakınız. Sultan Abdülaziz devrinde (1861-1876) yenileşen ve kuvvetlenen Ordu ile Donanma'nın subay ihtiyacını karşılamak gayesi ile İstanbul'da 1292 (1875) tarihinde dokuz Askerî Rüşdiye Okulu açılmıştı ki, bunlardan ikisi Üsküdar'da bulunuyordu. İlk açılan rüşdiyeler şunlardı: Gülhane, Soğukçeşme, Koca Mustafa Paşa, Fatih, Eyüp, Kasımpaşa, Beşiktaş, Üsküdar Paşakapısı ve Üsküdar Toptaşı. Yüzyılın sonlarına doğru, 1309 (1893) tarihinde Paşakapı Askerî Rüşdiyesi, Toptaşı Askerî Rüşdiyesi bu beldeye kaŞ görüldüğünden, mülkiye rüşdiyesine bırakılmıştı. Daha sonra, mülkiye rüşdiyesi Üsküdar İdadisi olmuştu. Bu bahse bakınız.1293 (1876) tarihli Devlet Salnamesi'ne göre, Toptaşı Askerî Rüşdiyesi'nin altı öğretmeni, bir dahiliye subayı ve 148 öğrencisi; Paşakapı Askerî Rüşdiyesi'nin ise, sekiz öğretmeni, bir dahiliye subayı ve 104 öğrencisi vardı. Okulun cümle kapısının sağ tarafında iki, sol tarafında dört dükkân bulunuyordu. Bunlar sonradan esas bina ile birleştirilmiştir. Kapının iki yanında, duvara bitişik mermer oluklu iki sütun vardır. Bunların üzerine Korent başlıkları ve vazolar yerleştirilmiştir. Mermer kapı kemerinin üzerinde, dört satır halinde, sekiz mısralı neŞs bir hat ile yazılmış 1292 (1875) tarihli bir kitâbe bulunmaktadır. Kitâbenin üzerindeki korniş üzerinde bir satır halinde 'Mekteb-i Rüşdiye-i Askeriyye' yazısı okunmaktadır. Bunun etrafı, Osmanlı Devletini sembolize eden arma ile sarılmıştır. En üste yerleştirilen Sultan Abdülaziz'in tuğrası sonradan kazınmıştır.